الگويي براي انتخاب و انتصاب مديران واحدهاي تحقيقاتي

محمد تقي شريعتي[1] همكاران : بهروز دري[2] و ابوالقاسم عربيون[3]

مركز تحقيقات روستايي سازمان ترويج آموزش و تحقيقات كشاورزي

اداره امور تحقيقاتي از جمه امور خاص و بعضاً منحصر به فرد بشمار مي‌رود. مطالعات مختلف در ايران روشن كننده اين نكته است كه «ضعف در مديريت پژوهشي» موجب كارايي پايين و عملكرد نامناسب مؤسسات تحقيقاتي است. در يكي از سمينارهاي بهره وري آسيايي، «ساختار ضعيف مديريتي» در بسياري از سيستم هاي تحقيقاتي، يكي از
ده مسئله اصلي بوده است. براي انتخاب مديران واحدهاي تحقيقاتي ضوابط و يا معيارهايي وجود نداشته و ندارد و بعضاً شيوه انتخاب مديران اين واحدها و در نتيجه مدير منتخب مورد سؤال قرار مي‌گيرد. بررسي مطالعات در اين زمينه نشان مي دهد كه مدير تحقيقاتي بايد توسط پژوهشگران و كارشناسان و بر اساس معيارهاي عقلاني و ارزشي و الگوي انتخاب متناسب با ماهيت واحدهاي تحقيقاتي باشد. از جمله ويژگي‌هاي شغلي و فردي از قبيل دانش، عقلاني و ارزشي و الگوي انتخاب متناسب با ماهيت واحدهاي تحقيقاتي باشد. از جمله وپژگيهاي شغلي و فردي از قبيل دانش، مهارتها و گرايش‌ها مشخص‌كننده شرايط احراز تصدي پست‌هاي مديريتي است. دانش شامل سطح تحصيلات و مهارت‌هاي مديريتي به چهار دسته فني، انساني، اداركي و طراحي و حل مساله تقسيم مي‌شود كه در هر رده مديريتي ميزان متفاوتي با ديگري دارد. در مطالعه‌اي كه جهت تعيين الگوي انتخاب مدير تحقيقاتي در مراكز و موسسه‌هاي تحقيقاتي جهاد سازندگي انجام پذيرفت، مشخص شد كه معيار كل (S ) الگوي انتخاب مدير تابع ويژگي‌هاي شخصيتي (x₁ ) و مهارتهاي مديريتي فني (x₂ )، انساني (x₃ )، اداركي (x₄ ) و حل مساله (x₅ ) هستند كه به شكل يك معادله رياضي براي سه دسته مديران تحقيقاتي بدست آمد.

S=16/32x₁ + 16/11x₂ + 15/72x₃ + 16/54x₄ + 15/83x₅ مديران عملياتي

S'= 16/72x'₁ + 16/50x'₂ + 16/55x'₃ + 17/10x'₄ + 16/69x'₅ مديران مياني

S" = 16/94x"₁ + 16/75x"₂ + 17/66x"₃ + 17/33x"₄ + 17/61x"₅ مديران عالي

از تلفيق معيار كل با ميزان دانش (تحصيلات) وگرايش ها، الگوي مطلوب رقم مي خورد. مدرك تحصيلي دكترا و در شرايطي فوق ليسانس، حداقل دو سال تجربه مديريتي با ارجحيت مديريت در واحدهاي تحقيقاتي، ترجيحاً سن بالاتر از 30 سال و «آموزش مدير قبل از انتصاب» با تاكيد بر «دوره آموزشي مديريت تحقيقات»، اعتقاد به: تحقيقات و يافته‌هاي آن، تفاوت واحد تحقيقاتي با يك بخش اجرايي، آزاده عمل بيشتر براي محقق، ترجيح ضوابط بر روابط و عدم تبعيض ساير الزامات الگو مي‌باشد. در اين الگو تعيين مدير تحقيقاتي براساس نظرخواهي از پژوهشگران و كارشناسان در مورد كانديدهايي كه در بانك ذخيره مديريتي ثبت شده است صورت مي‌گيرد.

1- دكتراي ترويج و توسعه مركز تحقيقات روستايي

2- دكتراي مديريت دانشگاه شهيد بهشتي

3- كارشناس ارشد ترويج و آموزش كشاورزي عضو هيئت علمي دانشگاه تهران