مديريت بحران و پيامدهاي اجتماعي ـ اقتصادي زلزله بم در نواحي روستايي آسيب ديده
محسن ابراهيمپور ـ عضو هيأت علمي مركز تحقيقات و بررسي مسائل روستايي
اين پروژه كه در پي وقوع زلزله بم و گستردگي خسارات و تلفات آن در نواحي شهري و روستايي طرح و تعريف گرديد، با رويكردي هنجاريـ نهادي به بررسي ابعاد انساني ـ اجتماعي زلزله بم و در قالب فرايندي پويا به تشريح و تحليل مراحل آمادگي در مقابل وقوع زلزله، نجات، امداد و سر و ساماندهي و بازسازي و كاركردهاي مردم محلي، نهادهاي دولتي و غير دولتي پرداخته است. نتايج حاصل از اجراي پروه كه در آن با استفاده از روشهاي كيفي (ارزيابي مشاركتي) و پيمايشي، عناصر مديريت فاجعه، كنشها و اقدامات مردم محلي و فعاليتهاي نهادهاي دولتي و غيردولتي اندازهگيري و تبيين شدهاند و در تحليلهاي چند متغيرهاي كه پيامدهاي اجتماعي ـ اقتصادي زلزله را تشريح نمودهاند نمايانگر آن است كه اقدامات پيشگيرانه (نظير ساخت و سازهاي استاندارد، دانش مقابله با فاجعه و بالاخص ترتيبات نهادي محلي بيشترين تأثير را در كاهش تعارضات عملكردي و افزايش اثربخشي فعاليتها درمراحل امداد، نجات، سر و ساماندهي و بازسازي داشتهاند و هرچه درجه همبستگي محلي وابستگي به شبكههاي خويشاوندي بيشتر بوده است پيامدهاي منفي زلزله كمتر شده است. افزايش تحرك مكاني، سطح باروري، ازدواج برون خويشي و كاهش سطح ساز مسكن، كاهش اعتماد اجتماعي، وابستگي شديد مالي به دولت و بانكها، شهرگرايي، نارضايتي مردم از بيتوجهي و عدم استفاده از نيروي كار آنها از جمله نتايج حاصل از آزمون فرضيات هستند.